Sau khi bơm xi măng xong có bị xẹp lún đốt sống nữa không?
Đối với người bệnh và người nhà, câu hỏi "Sau khi bơm xi măng xong có bị xẹp lún đốt sống nữa không?" là một mối quan tâm chính đáng. Bài viết này sẽ giải đáp thắc mắc này dựa trên kinh nghiệm lâm sàng và các nghiên cứu y khoa hiện đại.
"Sau khi bơm xi măng sinh học, đốt sống đã được gia cố sẽ không bị xẹp lún thêm nữa. Xi măng sinh học khi đông cứng sẽ tạo thành một khối vững chắc, giúp đốt sống có đủ độ cứng để chịu lực. Tuy nhiên, các đốt sống khác vẫn có nguy cơ bị gãy xẹp nếu bệnh nhân bị loãng xương và không được điều trị đúng cách."
- ThS.BS. Đinh Đức Sơn
1. Bơm xi măng sinh học và cơ chế hoạt động
Bơm xi măng sinh học (Vertebroplasty/Kyphoplasty) là phương pháp can thiệp tối thiểu nhằm gia cố đốt sống bị gãy xẹp do loãng xương hoặc tổn thương khác. Trong thủ thuật này, bác sĩ bơm một loại xi măng đặc biệt (polymethylmethacrylate - PMMA) vào đốt sống bị tổn thương. Khi đông cứng, xi măng sẽ tạo thành một khối vững chắc bên trong đốt sống, giúp:
- Gia cố cấu trúc: Tăng cường độ cứng và khả năng chịu lực của đốt sống
- Giảm đau: Ngăn chặn các vi chuyển động gây đau tại vị trí gãy xẹp
- Ngăn ngừa biến dạng: Duy trì chiều cao đốt sống, giảm biến dạng cột sống
Minh họa quy trình bơm xi măng sinh học vào đốt sống bị gãy xẹp
2. Đốt sống đã bơm xi măng có bị xẹp lún thêm không?
Câu trả lời ngắn gọn là: Không. Đốt sống đã được bơm xi măng sinh học sẽ không bị xẹp lún thêm nữa. Dưới đây là những lý do khoa học:
2.1. Độ cứng của xi măng sinh học
Xi măng PMMA sau khi đông cứng có độ cứng cao hơn nhiều so với xương xốp bị loãng xương. Nghiên cứu cho thấy độ cứng của xi măng PMMA có thể đạt 2000-3000 MPa, trong khi xương xốp bị loãng xương chỉ có độ cứng khoảng 50-100 MPa. Điều này giúp đốt sống có đủ khả năng chịu lực mà không bị xẹp thêm.
2.2. Phân bố xi măng trong đốt sống
Khi được bơm vào đốt sống, xi măng sẽ lan tỏa và lấp đầy các khoảng trống trong xương xốp, tạo thành một cấu trúc "lưới" bên trong đốt sống. Cấu trúc này giúp phân bố đều lực tác động lên đốt sống, ngăn ngừa xẹp lún thêm.
2.3. Dữ liệu theo dõi dài hạn
Các nghiên cứu theo dõi dài hạn (5-10 năm) cho thấy tỷ lệ xẹp lún thêm ở đốt sống đã bơm xi măng rất thấp, dưới 1%. Trong một nghiên cứu trên 1000 bệnh nhân được theo dõi trong 8 năm, không có trường hợp nào bị xẹp lún thêm ở đốt sống đã được bơm xi măng.
Theo BS. Đinh Đức Sơn: "Trong hơn 500 ca bơm xi măng sinh học tôi đã thực hiện tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Ninh Bình, chưa có trường hợp nào bị xẹp lún thêm ở đốt sống đã được bơm xi măng. Điều này khẳng định tính hiệu quả lâu dài của phương pháp này trong việc gia cố đốt sống."
3. Nguy cơ gãy xẹp ở các đốt sống liền kề
Mặc dù đốt sống đã bơm xi măng không bị xẹp lún thêm, nhưng các đốt sống liền kề có thể có nguy cơ gãy xẹp cao hơn. Đây là một vấn đề cần được người bệnh và bác sĩ lưu ý:
Minh họa nguy cơ gãy xẹp đốt sống liền kề sau khi bơm xi măng
3.1. Nguyên nhân tăng nguy cơ ở đốt sống liền kề
Khi một đốt sống được gia cố bằng xi măng, độ cứng của nó tăng lên đáng kể. Điều này có thể làm thay đổi cơ học của cột sống, khiến các lực tác động được chuyển nhiều hơn đến các đốt sống liền kề. Nếu các đốt sống này đã bị loãng xương, nguy cơ gãy xẹp sẽ tăng lên.
3.2. Tỷ lệ gãy xẹp đốt sống liền kề
Theo các nghiên cứu, tỷ lệ gãy xẹp đốt sống liền kề sau bơm xi măng dao động từ 12-20% trong vòng 1 năm đầu. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng nguy cơ này không hoàn toàn do thủ thuật bơm xi măng gây ra, mà phần lớn là do tiến triển tự nhiên của bệnh loãng xương.
3.3. Các yếu tố nguy cơ
Một số yếu tố làm tăng nguy cơ gãy xẹp đốt sống liền kề bao gồm: loãng xương nặng (T-score < -3.0), tuổi cao (>75 tuổi), giới nữ, bơm quá nhiều xi măng (>8ml/đốt sống), và sử dụng corticosteroid kéo dài.
Kinh nghiệm từ BS. Đinh Đức Sơn
"Để giảm thiểu nguy cơ gãy xẹp đốt sống liền kề, tôi luôn tuân thủ một số nguyên tắc khi thực hiện thủ thuật bơm xi măng sinh học: bơm lượng xi măng vừa đủ (thường 3-6ml/đốt sống), đảm bảo xi măng phân bố đều trong đốt sống, và đặc biệt quan trọng là kết hợp điều trị loãng xương toàn diện sau thủ thuật."
"Một trường hợp điển hình là cụ bà 86 tuổi bị gãy xẹp đốt sống L1 do loãng xương. Sau khi bơm xi măng sinh học thành công, tôi đã chỉ định điều trị loãng xương bằng bisphosphonate kết hợp canxi và vitamin D. Sau 5 năm theo dõi, đốt sống L1 không bị xẹp thêm và cụ cũng không bị gãy xẹp thêm đốt sống nào khác."
4. Phòng ngừa gãy xẹp đốt sống mới sau bơm xi măng
Để ngăn ngừa nguy cơ gãy xẹp đốt sống mới sau khi bơm xi măng, người bệnh cần thực hiện một số biện pháp quan trọng:
Điều trị loãng xương toàn diện
Đây là biện pháp quan trọng nhất. Người bệnh cần tuân thủ điều trị loãng xương bằng thuốc chống hủy xương (bisphosphonate, denosumab) hoặc thuốc tạo xương (teriparatide) theo chỉ định của bác sĩ.
Bổ sung canxi và vitamin D
Đảm bảo cung cấp đủ canxi (1000-1200mg/ngày) và vitamin D (800-1000 IU/ngày) thông qua chế độ ăn và bổ sung nếu cần.
Tập luyện phù hợp
Các bài tập tăng cường sức mạnh cơ lưng, cải thiện thăng bằng và tư thế giúp giảm nguy cơ té ngã và bảo vệ cột sống. Tuy nhiên, cần tránh các bài tập gây uốn cong cột sống quá mức.
Phòng ngừa té ngã
Cải thiện môi trường sống để giảm nguy cơ té ngã: loại bỏ thảm trơn trượt, lắp đặt tay vịn, đảm bảo ánh sáng đầy đủ, và sử dụng dụng cụ hỗ trợ đi lại nếu cần.
Theo dõi định kỳ
Tái khám định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ, thực hiện đo mật độ xương (BMD) mỗi 1-2 năm, và chụp X-quang cột sống khi có dấu hiệu đau lưng mới xuất hiện.
| Biện pháp | Lợi ích | Khuyến nghị |
|---|---|---|
| Bisphosphonate | Giảm 40-70% nguy cơ gãy xẹp đốt sống mới | Uống hàng tuần hoặc tiêm tĩnh mạch hàng năm |
| Denosumab | Giảm 68% nguy cơ gãy xẹp đốt sống mới | Tiêm dưới da 6 tháng/lần |
| Teriparatide | Giảm 65-84% nguy cơ gãy xẹp đốt sống mới | Tiêm dưới da hàng ngày, tối đa 24 tháng |
| Canxi + Vitamin D | Hỗ trợ tạo xương, tăng hiệu quả thuốc | Canxi: 1000-1200mg/ngày Vitamin D: 800-1000 IU/ngày |
| Tập luyện | Tăng cường cơ, cải thiện thăng bằng | 30 phút/ngày, 3-5 ngày/tuần |
5. Những dấu hiệu cần chú ý sau bơm xi măng
Sau khi bơm xi măng sinh học, người bệnh cần chú ý một số dấu hiệu có thể cho thấy có vấn đề mới xuất hiện:
Đau lưng mới xuất hiện hoặc khác với đau cũ
Đau lưng mới xuất hiện, đặc biệt khi đau ở vị trí khác với vị trí đau ban đầu, có thể là dấu hiệu của gãy xẹp đốt sống mới. Đau thường tăng khi vận động và giảm khi nghỉ ngơi.
Giảm chiều cao đột ngột
Nếu người bệnh nhận thấy chiều cao giảm đột ngột (1-2cm trong thời gian ngắn), đây có thể là dấu hiệu của gãy xẹp đốt sống mới.
Thay đổi tư thế cột sống
Gù lưng tăng lên, nghiêng người sang một bên, hoặc thay đổi tư thế cột sống khác có thể là dấu hiệu của gãy xẹp đốt sống mới.
Đau tăng khi ho, hắt hơi hoặc đi tiêu
Đau lưng tăng lên rõ rệt khi ho, hắt hơi, hoặc rặn đi tiêu là dấu hiệu đặc trưng của gãy xẹp đốt sống mới.
Theo BS. Đinh Đức Sơn: "Khi xuất hiện các dấu hiệu trên, người bệnh cần đi khám ngay để được đánh giá và xử trí kịp thời. Việc phát hiện sớm gãy xẹp đốt sống mới giúp can thiệp sớm, giảm đau và ngăn ngừa biến dạng cột sống."
6. Câu hỏi thường gặp
6.1. Bơm xi măng sinh học có hiệu quả vĩnh viễn không?
Trả lời: Đối với đốt sống đã được bơm xi măng, hiệu quả gia cố là vĩnh viễn. Xi măng PMMA không bị tiêu hủy theo thời gian và sẽ duy trì độ cứng. Tuy nhiên, điều này không ngăn ngừa được việc các đốt sống khác bị gãy xẹp nếu bệnh loãng xương không được điều trị đúng cách.
6.2. Sau bơm xi măng bao lâu thì có thể sinh hoạt bình thường?
Trả lời: Hầu hết bệnh nhân có thể trở lại các hoạt động sinh hoạt nhẹ nhàng ngay sau 24 giờ. Tuy nhiên, nên tránh các hoạt động nặng, mang vác vật nặng hoặc vận động mạnh trong 4-6 tuần đầu. Sau 6 tuần, nếu không có biến chứng, người bệnh có thể trở lại hầu hết các hoạt động bình thường, nhưng vẫn cần tránh các hoạt động có nguy cơ gây chấn thương cột sống.
6.3. Có thể bơm xi măng cho nhiều đốt sống cùng lúc không?
Trả lời: Có thể bơm xi măng cho 2-3 đốt sống trong cùng một lần thủ thuật, tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe của bệnh nhân và kinh nghiệm của bác sĩ. Tuy nhiên, nếu có nhiều hơn 3 đốt sống cần can thiệp, thường sẽ được chia thành nhiều lần thủ thuật để đảm bảo an toàn.
6.4. Bơm xi măng có làm giảm chiều cao của đốt sống không?
Trả lời: Thủ thuật bơm xi măng thông thường (Vertebroplasty) không làm tăng chiều cao của đốt sống đã bị xẹp, mà chỉ gia cố đốt sống ở trạng thái hiện tại. Tuy nhiên, phương pháp bơm bóng tạo khoang (Kyphoplasty) có thể giúp phục hồi một phần chiều cao của đốt sống bị xẹp trước khi bơm xi măng.
6.5. Sau khi bơm xi măng có cần đeo đai lưng không?
Trả lời: Không bắt buộc phải đeo đai lưng sau khi bơm xi măng, vì đốt sống đã được gia cố vững chắc. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bác sĩ có thể khuyến nghị đeo đai lưng trong 2-4 tuần đầu để hỗ trợ giảm đau và nhắc nhở bệnh nhân tránh các động tác gây hại cho cột sống.
7. Chia sẻ từ người bệnh
Cụ Nguyễn Thị Mai, 87 tuổi
"Tôi bị gãy xẹp đốt sống L1 và L2 do loãng xương, đau lưng dữ dội không thể đi lại được. Sau khi được BS. Đinh Đức Sơn bơm xi măng sinh học, cơn đau giảm hẳn chỉ sau 2 ngày. Đã 3 năm trôi qua, tôi vẫn sinh hoạt bình thường, không bị đau lưng trở lại ở vị trí cũ.
Tuy nhiên, cách đây 1 năm, tôi có bị đau ở vùng lưng trên, và khi đi khám, bác sĩ phát hiện tôi bị gãy xẹp đốt sống T10. Tôi được bơm xi măng thêm cho đốt sống này và tiếp tục điều trị loãng xương đều đặn. Bác sĩ Sơn giải thích rằng các đốt sống đã bơm xi măng không bị xẹp thêm, nhưng các đốt sống khác vẫn có nguy cơ nếu bệnh loãng xương không được kiểm soát tốt. Từ đó, tôi rất chú trọng uống thuốc loãng xương, bổ sung canxi và vitamin D đều đặn."
Ông Trần Văn Hùng, 76 tuổi
"Tôi bị gãy xẹp đốt sống L1 sau khi ngã từ xe máy. Đau lưng dữ dội khiến tôi không thể nằm, không thể ngồi, phải dùng nhiều thuốc giảm đau. Sau khi được bơm xi măng sinh học, cơn đau giảm đáng kể và tôi có thể đi lại được sau 3 ngày.
Hiện tại, sau 5 năm, tôi vẫn hoạt động bình thường, thậm chí còn có thể làm vườn và chăm sóc cây cảnh - những sở thích của tôi. Đốt sống L1 không bị xẹp thêm và tôi cũng không bị gãy xẹp thêm đốt sống nào khác. Tôi nghĩ điều này là nhờ tôi tuân thủ nghiêm ngặt việc điều trị loãng xương và tập luyện đều đặn theo hướng dẫn của bác sĩ."
8. Kết luận
Bơm xi măng sinh học là phương pháp điều trị hiệu quả cho gãy xẹp đốt sống, giúp giảm đau nhanh chóng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Đốt sống đã được bơm xi măng sẽ không bị xẹp lún thêm nữa, nhưng các đốt sống khác vẫn có nguy cơ gãy xẹp nếu bệnh loãng xương không được điều trị đúng cách.
Hiệu quả lâu dài: Đốt sống đã bơm xi măng được gia cố vĩnh viễn, không bị xẹp lún thêm.
Nguy cơ ở đốt sống liền kề: Các đốt sống liền kề có thể có nguy cơ gãy xẹp cao hơn, đặc biệt nếu bệnh loãng xương không được kiểm soát tốt.
Điều trị toàn diện: Cần kết hợp bơm xi măng sinh học với điều trị loãng xương toàn diện để ngăn ngừa gãy xẹp đốt sống mới.
Theo dõi định kỳ: Tái khám định kỳ, đo mật độ xương và chụp X-quang khi có dấu hiệu bất thường giúp phát hiện sớm các vấn đề mới.
Lối sống lành mạnh: Duy trì lối sống lành mạnh, tập luyện phù hợp và phòng ngừa té ngã giúp bảo vệ cột sống lâu dài.
"Bơm xi măng sinh học không phải là điểm kết thúc của quá trình điều trị, mà là một phần trong chiến lược điều trị toàn diện. Sau khi bơm xi măng, người bệnh cần tiếp tục điều trị loãng xương, duy trì lối sống lành mạnh và theo dõi định kỳ để bảo vệ cột sống lâu dài. Với cách tiếp cận này, hầu hết bệnh nhân có thể duy trì chất lượng cuộc sống tốt và không gặp thêm vấn đề về gãy xẹp đốt sống."
- ThS.BS. Đinh Đức Sơn
Lưu ý: Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Mỗi bệnh nhân có đặc điểm riêng, vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ điều trị để được hướng dẫn cụ thể phù hợp với tình trạng của bạn.
Bình luận (8)
Nguyễn Văn Tuấn
2 giờ trướcCảm ơn bác sĩ đã chia sẻ thông tin hữu ích. Mẹ tôi 92 tuổi, bị loãng xương và gãy xẹp đốt sống L1, đau lưng dữ dội. Bà đã được bơm xi măng sinh học cách đây 2 tháng. Tôi rất lo lắng về khả năng đốt sống bị xẹp lún thêm, nhưng bài viết này đã giúp tôi hiểu rõ hơn và yên tâm hơn.
Phạm Thị Hồng
5 giờ trướcBác sĩ cho hỏi, mẹ tôi 85 tuổi, bị gãy xẹp đốt sống L2 và được bơm xi măng sinh học cách đây 1 năm. Gần đây bà lại bị đau lưng, nhưng ở vị trí cao hơn. Có phải đốt sống đã bơm xi măng bị xẹp lún thêm không, hay là đốt sống khác bị gãy xẹp?
ThS.BS. Đinh Đức Sơn
3 giờ trướcChào chị Hồng, với triệu chứng đau lưng ở vị trí cao hơn so với vị trí đã bơm xi măng trước đây, khả năng cao là mẹ chị bị gãy xẹp ở một đốt sống khác, chứ không phải đốt sống L2 đã bơm xi măng bị xẹp lún thêm. Đây là tình trạng khá phổ biến ở bệnh nhân loãng xương. Tôi khuyên chị nên đưa mẹ đi khám càng sớm càng tốt để chụp X-quang hoặc MRI cột sống, xác định chính xác vị trí tổn thương mới. Đồng thời, cần đánh giá lại việc điều trị loãng xương của mẹ chị, có thể cần điều chỉnh phác đồ điều trị để ngăn ngừa gãy xẹp thêm các đốt sống khác.
Trần Minh Đức
1 ngày trướcBố tôi 80 tuổi đã được bơm xi măng sinh học cho 2 đốt sống T12 và L1 cách đây 3 năm. Sau thủ thuật, ông đỡ đau nhiều và đi lại được bình thường. Tuy nhiên, gần đây ông lại bị đau lưng dữ dội sau khi cúi nhặt đồ. Chúng tôi đã đưa ông đi chụp X-quang và phát hiện bị gãy xẹp đốt sống L3. Các đốt sống T12 và L1 đã bơm xi măng vẫn giữ nguyên hình dạng, không bị xẹp thêm. Điều này chứng tỏ xi măng thực sự giúp gia cố đốt sống rất hiệu quả.
Lê Thị Thanh
2 ngày trướcBác sĩ cho hỏi, sau khi bơm xi măng sinh học, người bệnh có cần tiếp tục uống thuốc điều trị loãng xương không? Và nếu có thì trong bao lâu? Mẹ tôi 78 tuổi, vừa được bơm xi măng sinh học cho đốt sống L1 cách đây 1 tháng.
ThS.BS. Đinh Đức Sơn
1 ngày trướcChào chị Thanh, câu trả lời là có, mẹ chị cần tiếp tục điều trị loãng xương sau khi bơm xi măng sinh học. Thủ thuật bơm xi măng chỉ giải quyết hậu quả (gãy xẹp đốt sống) mà không điều trị nguyên nhân (loãng xương). Nếu không tiếp tục điều trị loãng xương, các đốt sống khác vẫn có nguy cơ cao bị gãy xẹp. Thời gian điều trị loãng xương thường kéo dài nhiều năm, thậm chí suốt đời, tùy thuộc vào loại thuốc và tình trạng của bệnh nhân. Ví dụ, thuốc bisphosphonate thường được dùng liên tục 3-5 năm, sau đó có thể tạm ngừng và đánh giá lại. Thuốc denosumab cần được dùng liên tục mỗi 6 tháng. Ngoài ra, mẹ chị cần bổ sung canxi và vitamin D đầy đủ, kết hợp với tập luyện phù hợp và phòng ngừa té ngã. Tôi khuyên chị nên đưa mẹ tái khám định kỳ với bác sĩ chuyên khoa để được theo dõi và điều chỉnh phác đồ điều trị phù hợp.