Khi bị CTSN cần ăn như thế nào để không bị nôn?

Buồn nôn và nôn là những triệu chứng phổ biến sau chấn thương sọ não (CTSN). Những triệu chứng này không chỉ gây khó chịu mà còn có thể dẫn đến tình trạng mất nước và suy dinh dưỡng, làm chậm quá trình hồi phục. Bài viết này sẽ hướng dẫn chi tiết về chế độ ăn uống phù hợp giúp giảm thiểu tình trạng buồn nôn ở bệnh nhân CTSN.

1. Nguyên nhân gây buồn nôn ở bệnh nhân CTSN

Trước khi tìm hiểu về chế độ ăn uống, chúng ta cần hiểu rõ nguyên nhân gây buồn nôn ở bệnh nhân CTSN:

• Tổn thương trực tiếp đến các trung tâm điều khiển nôn ở não
• Tăng áp lực nội sọ
• Rối loạn tiền đình (ảnh hưởng đến thăng bằng)
• Tác dụng phụ của thuốc điều trị
• Rối loạn tiêu hóa thứ phát sau chấn thương
• Stress và lo âu

2. Nguyên tắc chung về chế độ ăn uống

Khi bị CTSN và có triệu chứng buồn nôn, bệnh nhân nên tuân thủ các nguyên tắc sau:

• Chia nhỏ bữa ăn: Ăn 5-6 bữa nhỏ thay vì 3 bữa lớn
• Ăn chậm và nhai kỹ
• Tránh nằm ngay sau khi ăn (nên ngồi thẳng ít nhất 30 phút)
• Uống đủ nước nhưng tránh uống nhiều trong bữa ăn
• Ăn trong môi trường thoáng mát, tránh mùi nấu nướng nồng nặc
• Tránh các thực phẩm quá nóng hoặc quá lạnh

3. Thực phẩm nên ăn để giảm buồn nôn

Các thực phẩm sau đây thường dễ dung nạp và có thể giúp giảm cảm giác buồn nôn:

• Thực phẩm giàu tinh bột: Bánh mì trắng, cơm trắng, mì sợi, khoai tây luộc
• Thực phẩm nhạt: Bánh quy giòn không muối, bánh mì nướng
• Trái cây: Chuối chín, táo (có thể nấu chín hoặc nghiền), lê
• Rau củ: Cà rốt luộc, khoai lang, bí đỏ
• Protein nhẹ: Thịt gà luộc, cá hấp, đậu phụ, trứng luộc
• Thực phẩm lỏng: Súp loãng, cháo, nước dùng trong
• Đồ uống: Trà gừng, trà bạc hà, nước chanh loãng, nước dừa

4. Thực phẩm nên tránh

Các thực phẩm sau đây có thể làm tăng cảm giác buồn nôn và nên tránh:

• Thực phẩm nhiều dầu mỡ: Đồ chiên rán, thức ăn nhanh, đồ ăn béo
• Thực phẩm cay nóng: Ớt, tiêu, các gia vị mạnh
• Thực phẩm có mùi nồng: Hành, tỏi, một số loại rau thơm
• Đồ uống có caffeine: Cà phê, trà đặc, nước tăng lực
• Đồ uống có gas: Nước ngọt có ga, soda
• Rượu bia: Tuyệt đối tránh mọi đồ uống có cồn
• Thực phẩm quá ngọt: Bánh kẹo, đồ ngọt công nghiệp
• Sữa và các sản phẩm từ sữa: Đặc biệt nếu bệnh nhân có dấu hiệu không dung nạp lactose

5. Kế hoạch bữa ăn mẫu

Dưới đây là một kế hoạch bữa ăn mẫu cho bệnh nhân CTSN bị buồn nôn:

6. Cách chế biến thực phẩm

Phương pháp chế biến cũng ảnh hưởng đến khả năng dung nạp thực phẩm:

• Ưu tiên các phương pháp nấu đơn giản: luộc, hấp, nướng không dầu
• Tránh chiên rán, xào nhiều dầu
• Nấu thức ăn mềm, dễ nhai và tiêu hóa
• Sử dụng gia vị nhẹ nhàng, tránh gia vị nồng và cay
• Nếu khó nuốt, có thể xay nhuyễn hoặc nghiền thức ăn
• Đảm bảo thức ăn ở nhiệt độ vừa phải, không quá nóng hoặc quá lạnh

7. Bổ sung dinh dưỡng

Nếu bệnh nhân không thể ăn đủ thông qua chế độ ăn thông thường, có thể cân nhắc:

• Sử dụng các sản phẩm dinh dưỡng y học dạng lỏng
• Bổ sung vitamin và khoáng chất theo chỉ định của bác sĩ
• Thực phẩm giàu protein như bột protein thực vật có thể thêm vào cháo, súp
• Nếu tình trạng buồn nôn kéo dài và ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc ăn uống, bác sĩ có thể cân nhắc thuốc chống nôn

Trong trường hợp nặng, có thể cần đến các biện pháp hỗ trợ dinh dưỡng đặc biệt như nuôi ăn qua ống thông dạ dày hoặc nuôi dưỡng tĩnh mạch. Tuy nhiên, đây là các biện pháp cuối cùng khi các phương pháp khác không hiệu quả.

8. Kỹ thuật giảm buồn nôn không liên quan đến thực phẩm

Ngoài chế độ ăn uống, các biện pháp sau cũng có thể giúp giảm buồn nôn:

• Kỹ thuật thở sâu và thư giãn
• Bấm huyệt (điểm P6 ở cổ tay)
• Tránh mùi mạnh như nước hoa, mùi nấu nướng nồng
• Đảm bảo phòng thoáng khí
• Tránh di chuyển đột ngột, đặc biệt sau khi ăn
• Mặc quần áo rộng rãi, thoải mái, không chật ở vùng bụng
• Nghỉ ngơi đầy đủ nhưng tránh nằm phẳng ngay sau khi ăn

Chế độ ăn uống phù hợp đóng vai trò quan trọng trong việc giảm buồn nôn và đảm bảo dinh dưỡng cho bệnh nhân CTSN. Tuy nhiên, mỗi bệnh nhân có thể đáp ứng khác nhau với các loại thực phẩm. Điều quan trọng là lắng nghe cơ thể và điều chỉnh chế độ ăn phù hợp.

Lưu ý: Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo. Mỗi trường hợp CTSN có đặc điểm riêng, vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để được tư vấn phù hợp với tình trạng cụ thể của bạn.